Inhoud
Wanneer de temperaturen in de zomer stijgen, wordt het werken in werkplaatsen en op bouwterreinen vaak bijzonder zwaar. In het kader van de zorgplicht moet een werkgever de werkplek zo inrichten dat de gezondheid van werknemers geen gevaar loopt. In dit artikel kunt u meer lezen over de voorschriften op dit gebied. Ook geven we aan welke maatregelen u kunt nemen, waardoor uw werknemers ook bij hoge temperaturen het hoofd koel houden.
Wat is de maximaal toegestane temperatuur op het werk?
De werkgever heeft een bijzondere zorgplicht ten opzichte van de werknemer: hij moet ervoor zorgen dat er voor de werknemer geen onnodige gezondheidsrisico’s ontstaan. Dit is verankerd in artikel 6.1. van het Arbeidsomstandighedenbesluit. In de wet wordt geen maximaal toelaatbare temperatuur voor warmte op de werkplek aangegeven. Risico’s hangen immers niet alleen van de temperatuur af, maar ook van zaken zoals de werkzaamheden, de luchtvochtigheid en de werkkleding die wordt gedragen. Wilt u meer weten over risico’s voor uw specifieke situatie, neem dan contact op met een arbodeskundige of win informatie in op het Arboportaal.
De werkgever moet ervoor zorgen dat de temperatuur waarbij wordt gewerkt dragelijk is voor de gezondheid. Dit is het geval wanneer de warmtebalans van het menselijk lichaam in evenwicht is, oftewel: wanneer de toevoer, opwekking en afvoer van warmte met elkaar in balans zijn. Daarbij moet rekening worden gehouden met de werkzaamheden en de lichamelijke belasting van de werknemers.
Er zijn situaties waarin u als werkgever maatregelen moet treffen om de temperatuur op de werkplek te verlagen. Voor activiteiten in gesloten ruimten, bijv. in werkplaatsen, gelden de volgende aanbevelingen:
| Omstandigheden | Maatregelen |
|---|---|
| • De binnentemperatuur is hoger dan 26 graden Celsius | • Het installeren van geschikte zonwering op ramen, dakramen of deuren • Vermijden van direct, storend zonlicht op de werkplek |
| • De binnentemperatuur is hoger dan 26 graden Celsius • U heeft de noodzakelijke zonwering al aangebracht | • Houd de jaloezieën gesloten, ook buiten de werkuren • Zet elektronische apparaten die niet in gebruik zijn uit – die warmen de ruimte nog meer op • Ventileer in de vroege ochtenduren • Versoepel de kledingvoorschriften • Pas de werktijden aan (flexibele werktijden, tropenrooster) |
Als de temperatuur hoger is dan 26 graden Celsius en het binnen aanzienlijk warmer wordt, ondanks maatregelen zoals het aanbrengen van zonneschermen, loopt de gezondheid van de werknemers gevaar in de volgende omstandigheden:
- Wanneer zwaar lichamelijk werk moet worden verricht
- Als op de werkplek werknemers werken die extra kwetsbaar zijn en bescherming nodig hebben (bijv. jongeren, ouderen, zwangere vrouwen, moeders die borstvoeding geven)
- Als de werknemers speciale werk- of beschermende kleding moeten dragen die het moeilijk maakt de warmte af te voeren.
In deze gevallen moet de werkgever beslissen over verdere maatregelen in het kader van een risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E).
Deze aanbevelingen zijn niet verplicht. Er is dus geen wet die voorschrijft dat de werkgever boven een bepaalde kamertemperatuur maatregelen moet nemen. Alleen wanneer werknemers worden blootgesteld aan onnodige gezondheidsrisico’s ten gevolge van werken in de hitte, is de werkgever verplicht op te treden.
Werken met hitte in de bouw – welke maatregelen kunt u nemen?
Werken op een bouwplaats is lichamelijk zwaar, zelfs bij gematigde temperaturen: zwaar tillen en dragen en lange werktijden maken deel uit van de dagelijkse realiteit. Maar wanneer het kwik in de zomer stijgt, wordt het werk in de bouw bijzonder belastend: het directe zonlicht, de hoge ozonconcentraties en de vervuiling door fijne stofdeeltjes vormen een aanvullend risico voor de gezondheid van uw werknemers. Om dragelijke arbeidsomstandigheden te creëren en de gezondheid van uw werknemers te beschermen, moet u als werkgever de volgende maatregelen treffen:
- Pas de werktijden aan, voer bijvoorbeeld een tropenrooster in, en laat het werk in de vroege ochtend- of avonduren plaatsvinden – plan langere rustperioden voor de bijzonder hete middaguren.
- Zorg voor voldoende schaduw
- Plan voldoende pauzes in
- Zorg voor hoofddeksels, uv-beschermende zonnebrillen en zonnebrandcrème.
- Bied gratis koele dranken aan
- Beperk, indien mogelijk, fysiek zwaar werk
- Eis geen overuren, verkort liever de werktijden
- Informeer uw werknemers over de gevaren van werken in de hitte
- Zorg er altijd voor dat er altijd een werknemer met een EHBO-opleiding ter plaatse is
Als de temperaturen extreem zijn en een gevaar voor de gezondheid vormen, kan de werkgever zijn werkgevers vrijaf geven. Aangezien buiten werken in de hitte bijzonder belastend is, is het werken bij hoge temperaturen een belangrijk deel van de in ieder bedrijf verplichte risico-inventarisatie & evaluatie. Laat de situatie in uw bedrijf beoordelen door een interne of externe specialist, die ook advies kan geven over passende beschermingsmaatregelen.
Voor werknemers: als u van mening bent dat er als gevolg de hitte op het werk een onveilige werksituatie ontstaat, spreek uw werkgever hier dan op aan. Als de werkgever ondanks uw verzoek geen maatregelen treft, mag u uw werkzaamheden stilleggen. Dat staat in artikel 29 van de Arbowet. In dat geval dient u contact op te nemen met uw vakbond, de bedrijfsarts of de Arbo-inspectie.
Wat zijn de mogelijke gevolgen van werken in de hitte?
Hoge temperaturen in combinatie met lichamelijke belasting zijn niet alleen vermoeiend, maar kunnen ook gezondheidsproblemen veroorzaken. Let vooral op als u de volgende symptomen bij uzelf, uw werknemers of collega’s opmerkt:
- Verminderde prestaties
- Duizeligheid
- Hoofdpijn
- Misselijkheid
- Verwarring
- Uitputting
- Krampen
- Problemen met de bloedsomloop
- Hitte-uitslag
- Hitteberoerte
Bij ernstige lichamelijke klachten zoals krampen, problemen met de bloedsomloop of een hitteberoerte moet u eerste hulpmaatregelen toepassen: leg uw benen omhoog, koel vooral uw hoofd af en waarschuw de hulpdiensten.
Praktische tips voor de omgang met hitte op het werk
Voor werknemers geldt: om te kunnen werken bij hoge temperaturen, moet u ervoor zorgen dat u zich niet te veel inspant. Koel vaker af; houd uw polsen onder koud water of leg een natte handdoek in uw nek. Drink meer dan gewoonlijk, bij voorkeur water. Neem voldoende pauzes, vermijd direct zonlicht en blijf zo veel mogelijk in de schaduw. In geval van ernstige lichamelijke klachten, waarschuwt u de hulpdiensten.
Voor werkgevers geldt: u kunt uw werknemers beschermen tegen gezondheidsschade door de zomerhitte met de volgende maatregelen:
- Zet, indien mogelijk, ’s nachts de ramen open om de ruimte te laten afkoelen
- Bied uw werknemers flexibele werktijden aan, zodat ze in de koelere ochtend- en avonduren kunnen werken
- Verkort eventueel de werktijden
- Verlaag het werktempo en de werkdruk
- Plaats, indien nog niet aanwezig, zonneschermen voor ramen en deuren
- Maak en houd platte daken nat
Persoonlijke beschermingsmiddelen tegen hitte
Behalve het vergemakkelijken van de werkomstandigheden, kunt u uw werknemers in veel gevallen ook beschermen tegen de hitte met persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s). Hierbij kunt u denken aan:
- Uv-beschermende zonnebrillen
- Beschermende hoofddeksels
- Huidbeschermende middelen zoals zonnebrandcrème
- Beademingstoestellen met koele luchttoevoer
- Overalls en andere werkkleding van licht, luchtig en ademend materiaal zoals katoen.
Het kan ook helpen om de kledingvoorschriften te versoepelen, mits dit niet tot andere risico’s leidt. Als adembescherming bij u in het bedrijf verplicht is, onderzoek dan of u uw werkgevers kunt voorzien van maskers met geringe ademweerstand.
Hoe kunt u lichamelijk ongemak door werken in de hitte verminderen?
Als u ondanks preventieve maatregelen, zoals veel drinken, toch lichamelijk ongemak ondervindt zoals duizeligheid of hoofdpijn, moet u deze symptomen ernstig nemen en meteen tot handelen overgaan. U kunt het volgende doen:
- Voor mildere symptomen:
Verlaag het werktempo. Zorg ervoor dat u voldoende vloeistoffen drinkt. Blijf zo mogelijk in de schaduw, drink water en leg zo nodig een natte handdoek op uw voorhoofd.
- Als de symptomen aanhouden:
Neem een pauze tot u zich beter voelt. Zorg ervoor dat u koel en gehydrateerd blijft. Blijf in de schaduw, drink water en leg zo nodig een natte handdoek op uw voorhoofd.
- Als de symptomen verergeren:
Als u zich ondanks de tot nu toe genomen maatregelen niet beter voelt of als de verschijnselen verergeren, waarschuw dan een EHBO-er op het werk of de hulpdiensten.
- Indien een medewerker bewusteloos is:
Als de betroffen persoon bewusteloos is, bel dan een ambulance en leg de persoon in de stabiele zijligging. Idealiter is er een EHBO-er in het bedrijf, die eerste hulp kan verlenen tot de ambulancemedewerkers ter plaatse zijn. In geval van ademhalingsstilstand moet de persoon worden gereanimeerd.
Veelgestelde vragen over werken in de hitte
Als u door intense hitte in uw prestaties wordt beperkt en zelfs aan onnodige gezondheidsrisico’s wordt blootgesteld, spreek uw leidinggevende er dan op aan. Als deze niet luistert en geen maatregelen treft, mag u uw werk stilleggen krachtens artikel 29 van de Arbeidsomstandighedenwet. Voorwaarde is wel dat u zich wendt tot het Arbo-adviespunt van uw vakbond, de bedrijfsarts of de Arbeidsinspectie. U mag dus niet ‘zomaar’ werk weigeren.
Een risico-inventarisatie en -evaluatie is sowieso op iedere werkplek en voor ieder bedrijf een verplichte voorwaarde voor het verschaffen van werk. Mochten de arbeidsomstandigheden in een bedrijf veranderen, dan is de werkgever in principe verplicht een nieuwe RI&E door te voeren alvorens men aan de werkzaamheden begint. Dit is in de praktijk niet altijd mogelijk. In het algemeen geldt echter dat wanneer er onnodige gezondheidsrisico’s optreden op de werkplek, de werkgever al in overtreding is van de Arbowet.
Werken bij hoge temperaturen kan leiden tot ziektes, zoals:
• Warmte-uitslag: een langdurig bezwete huid kan ertoe leiden dat de zweetklieren verstopt raken, met rode blaasjes en zweren als gevolg.
• Hittekrampen: een gebrek aan zouten door overmatig zweten kan leiden tot krampen in de spieren, vooral in de buikspieren en de bovenbenen
• Hitte-uitputting: de combinatie van zware inspanning en hoge temperaturen op het werk kan leiden tot problemen met de bloedsomloop. Wanneer het lichaam deze belasting niet meer aankan, kan de bloeddruk opeens flink zakken, waardoor u geen energie meer heeft, onwel wordt en kunt flauwvallen. Hitte-uitputting wordt meestal gekenmerkt door duizeligheid, hoofdpijn, een onvaste tred en bleekheid.
• Hitteberoerte: dit is de ernstigere variant van hitte-uitputting. Als het lichaam de warmte uiteindelijk niet meer kan afvoeren, kan er schade aan het zenuwstelsel optreden. Naast de symptomen van hitte-uitputting zijn mogelijke kenmerken: rode huid, krampen en stuipen en afwijkend gedrag.
Bron afbeelding:
© gettyimages.de – Ndoeljindoel, Ascent/ PKS Media Inc., DenGuy
