Inhoud
De Europese chemicaliënverordening REACH, die in 2007 van kracht werd onder nummer (EG) 1907/2006, standaardiseert de chemicaliënwetgeving in Europa en fungeert tegelijkertijd als een kennisdatabank van de gevaren en risico’s van verschillende chemische stoffen. REACH staat voor: Registratie, Evaluatie, Autorisatie en restrictie van Chemische stoffen. Chemische stoffen en mengsels daarvan zonder een geldige REACH-registratie mogen niet in de Europese Unie vervaardigd, geïmporteerd, verkocht of gekocht worden.
Wat is het doel van de REACH-verordening?
Er zijn talrijke goede redenen voor de Europese chemicaliënverordening REACH:
- De REACH-verordening is in de eerste plaats bedoeld om de gezondheid van mens, dier en milieu op korte en lange termijn te beschermen. Daarom mogen chemische stoffen die een onaanvaardbaar risico vormen – indien mogelijk – niet langer op de markt worden gebracht en moeten ze worden vervangen door stoffen met een lager risico op de lange termijn.
- Tegelijkertijd is de REACH-verordening bedoeld om het concurrentievermogen van de chemische industrie in de EU te bevorderen.
- REACH is ook bedoeld om alternatieve methoden voor het bepalen van de schadelijke effecten van stoffen te bevorderen en zo dierproeven te verminderen.
De REACH-verordening dient om de bestaande wetgeving op het gebied van chemische stoffen te standaardiseren en zorgt voor een betere verdeling van verantwoordelijkheden. Ten slotte zorgt de Europese chemicaliënverordening dus ook voor betere communicatie binnen de distributieketen en voor een uniforme beoordeling van de risico’s voor alle betrokken partijen.
Voor welke chemische stoffen geldt de REACH-wetgeving?
Chemische stoffen die als zeer risicovol worden beschouwd en die in het kader van de REACH-procedures moeten worden geëvalueerd en geregistreerd, zijn:
• Kankerverwekkende stoffen
• Stoffen die schadelijk zijn voor genetisch materiaal
• Stoffen die het voortplantingsvermogen aantasten
• Stoffen die niet kunnen worden afgebroken in het milieu, zich ophopen in mens en dier, en giftig zijn
• Stoffen die niet kunnen worden afgebroken in het milieu, zich ophopen in mens en dier, en vermoedelijk, maar nog niet aantoonbaar giftig zijn
• Stoffen die een vergelijkbaar gevaarlijk effect hebben (bijvoorbeeld als gevolg van hormoonwerking)
Het kan hier gaan om schoonmaakmiddelen, verf en lijm, maar eveneens stoffen die verwerkt zijn in kleding, meubilair, elektrische apparaten of zelfs in speelgoed. Ook producten van kunststof en rubber kunnen onder de REACH-verordening vallen.
De REACH-verordening schrijft strenge regels voor stoffen voor die als bijzonder gevaarlijk worden geclassificeerd. Er moet óf een speciale vergunning worden afgegeven voor de productie of het gebruik van de stof, óf de behandeling van de stof wordt beperkt.
In principe is de REACH-wetgeving van toepassing op alle chemische stoffen die binnen de EU worden vervaardigd of gebruikt – met inbegrip van mengsels en fabricaten. Uitzonderingen zijn sommige recyclings- en tussenproducten, evenals farmaceutische producten en polymeren.
In principe geldt: geen informatie, geen markt. Dat betekent dat de REACH-verordening zorgt voor een algemeen verbod op het gebruik van niet-geregistreerde chemische stoffen. De fabrikant of gebruiker moet aan het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) bewijzen dat hij bekend is met de risico’s van de chemische stof, dat hij ermee kan omgaan en dat het voordeel groter is dan het risico. Daartoe worden de chemische stoffen door het ECHA geclassificeerd en gelabeld. De CLP-verordening (EG) nr. 1272/2008, die in 2009 in werking is getreden, is ook van toepassing.
Bepalingen van de REACH-verordening – verplichtingen voor fabrikanten
Voordat de REACH-verordening in werking trad, waren aparte bevoegde instanties verantwoordelijk voor het testen en registreren van chemicaliën, stoffen en stofmengsels en voor de controle op de veilige omgang ermee. Dit leidde vaak tot tekortkomingen op het gebied van informatie en veiligheid, en tot lange en omslachtige procedures. Met de REACH-verordening moet de risicobeoordeling nu door fabrikanten zelf worden uitgevoerd in de vorm van een REACH-registratiedossier.
Zodra de betreffende stoffen in hoeveelheden van meer dan 1 ton per jaar worden geproduceerd of ingevoerd, moeten ze ter evaluatie en registratie worden voorgelegd aan het ECHA in Helsinki, samen met de risicobeoordeling van de fabrikanten.
Registratie- en evaluatieprocedures van de REACH-verordening
Afhankelijk van hoe gevaarlijk een stof is en in welke hoeveelheid er wordt gewerkt met de gevaarlijke stof, gelden er verschillende termijnen voor registratie. Voor stoffen in preparaten gelden aparte regelingen.
Voor de evaluatie van stoffen kent de REACH-verordening twee verschillende procedures: de dossier- en stofevaluatie.
- Dossierevaluatie: hierbij beoordeelt de ECHA de REACH-conformiteit van kritieke chemische stoffen op basis van ingediende dossiers. Als de REACH-conformiteitsverklaring van de fabrikant onvolledig is, kan de dossierevaluatie ook gebaseerd zijn op testvoorstellen.
- Stofevaluatie: hierbij zijn de afzonderlijke EU-lidstaten betrokken. De procedure stelt de mogelijke risico’s van een stof vast op basis van de beschikbare gegevens. Als de gegevens ontoereikend zijn, kunnen de lidstaten ontbrekende informatie opvragen.
Als een chemische stof of een mix van stoffen na de beoordelingsprocedures geen REACH-certificaat krijgt, is deze aan beperkingen onderhevig en daarmee niet langer toegestaan. Een bekend voorbeeld is het zware metaal lood. Chemische stoffen waarvoor een beperking geldt, zijn opgenomen in bijlage XVII van de REACH-verordening.
Naast bijlage XVII wordt in de REACH-verordening een kandidatenlijst van zeer risicovolle stoffen bijgehouden. Sinds 2020 moet deze lijst alle stoffen bevatten die nog steeds kunnen worden geproduceerd, verwerkt of gedistribueerd, maar die volgens de REACH-evaluatiecriteria als kritisch worden beschouwd. Om de twee jaar worden stoffen van de kandidatenlijst geselecteerd en opgenomen in bijlage XIV van vergunningsplichtige stoffen. Vervolgens mogen deze stoffen niet meer zonder vergunning worden gebruikt.
Volgens artikel 33 van de REACH-verordening moeten fabrikanten hun afnemers of industriële klanten ongevraagd op de hoogte brengen wanneer er een stof die op de kandidatenlijst staat in een concentratie van 0,1 massaprocent in hun producten aanwezig is. Voor particuliere consumenten bestaat de informatieplicht uit een termijn van 45 dagen na een voorafgaand verzoek.
Veelgestelde vragen over de REACH-verordening
De Europese chemicaliënverordening REACH standaardiseert de chemicaliënwetgeving in Europa en fungeert tegelijkertijd als een kennisdatabank van de gevaren en risico’s van verschillende chemische stoffen. REACH staat voor: Registratie, Evaluatie, Autorisatie en restrictie van Chemische stoffen. Chemische stoffen (en mengsels daarvan) zonder een geldige REACH-registratie mogen niet in de Europese Unie vervaardigd, geïmporteerd, verkocht of gekocht worden.
De volgende stoffen zijn vrijgesteld van een REACH-registratie*:
• Radioactieve stoffen
• Stoffen als niet-geïsoleerde tussenproducten
• Stoffen die onder douane-toezicht vallen
• Polymeren
• Farmaceutische producten
• Stoffen die in het belang van Defensie onder een nationale vrijstelling vallen
*onder voorbehoud van wijzigingen
Houd er rekening mee dat voor bovenstaande stoffen andere regelgevingen gelden, bijv. de milieuwetgeving m.b.t. afvalstoffen, waaruit andere verplichtingen volgen.
In principe is de REACH-wetgeving van toepassing op alle chemische stoffen die binnen de EU worden vervaardigd of gebruikt – met inbegrip van mengsels en fabricaten. Uitzonderingen zijn sommige recyclings- en tussenproducten, evenals farmaceutische producten en polymeren.
Let op: de hier genoemde voorschriften zijn slechts een keuze uit de belangrijkste wettelijke richtlijnen. Voor gedetailleerde informatie verwijzen we u naar de officiële voorschriften, wetten en richtlijnen omtrent dit thema. Bij de concrete omzetting in uw bedrijf is het raadzaam om vooraf een deskundige te raadplegen.
Bron afbeelding:
© gettyimages.de – andresr