Lithium-ion-accu’s recyclen

Het gebruik van lithium-ion-accu’s biedt al enkele jaren veel voordelen: de hoge energiedichtheid, het lage gewicht en de verhoudingsgewijs lange levensduur maken de accu’s tot populaire energie-opslagapparaten voor bijvoorbeeld smartphones en elektrische voertuigen. Wel bevatten de accu’s chemicaliën die niet alleen kostbaar zijn, maar ook potentieel schadelijk voor het milieu. Daarom is het correcte inleveren van de accu en het recyclen van de onderdelen van bijzonder belang. Hier kunt u lezen hoe u te werk moet gaan en waar u op moet letten.

Waarom zijn er strenge regels voor het weggooien van lithium-ion-accu’s?

U mag li-ion-accu’s nooit bij het huishoudelijk afval doen! Daar zijn verschillende redenen voor. Een van de belangrijkste punten betreft de veiligheid: het lithium dat erin zit, is zeer reactief. Wanneer een beschadigde accu in contact komt met water, bestaat er acuut brandgevaar: als er water binnendringt in een lithium-ion-accu die niet op de juiste manier is weggegooid, of als er een zogenaamde thermal runaway optreedt door oververhitting, ontstaat er een lithiumbrand die niet geblust kan worden. Bij verbranding van de fluor- en fosforhoudende geleidende stoffen van de accu’s kunnen zeer giftige stoffen ontstaan. Deze vormen een gevaar voor mens, dier en milieu. Daarom moet bij de opslag van lithium-ion-accu’s rekening worden gehouden met de veiligheidsvoorschriften.

Daarnaast zijn afgedankte accu’s geld waard. Er bestaan een levendige handel in gebruikte accu’s, en zelfs onderdelen ervan. Als accu’s, zoals autobatterijen, namelijk niet meer sterk genoeg zijn om hun oorspronkelijke functie te vervullen, kunnen ze in veel gevallen nog wel voor allerlei andere toepassingen worden gebruikt.

Welke instantie gaat over het inzamelen en recyclen van lithium-ion-accu’s?

Lithium-ion-accu’s kunnen worden ingeleverd bij de speciaalzaken waar u ze heeft gekocht (eventueel als onderdeel van een apparaat), bij recyclingcentra of bij de inzamelpunten van de fabrikanten zelf.

Als algemene regel geldt dat fabrikanten van accu’s en batterijen wettelijk verplicht zijn, afgedankte accu’s terug te nemen en ze volgens de voorschriften te verwijderen en te recyclen. Deze zogenaamde producentenverantwoordelijkheid wordt geregeld in de Regeling beheer batterijen en accu’s, §3, artikel 5.5.

Voor draagbare accu’s en batterijen betekent dit dat er een inzamelpunt moet zijn dat in voldoende mate toegankelijk is voor de gebruiker. De producent kan dit ook uitbesteden aan afvalverwerkingsbedrijven. In Nederland helpt Stichting Batterijen (STIBAT) producenten en distributeurs met informatieverschaffing, zodat ze aan de wettelijke voorschriften kunnen voldoen. STIBAT ondersteunt bij het recyclen, hergebruik, inzamelen, opknappen en onderhoud van accu’s, waaronder lithium-ion-accu’s. Voor bedrijven kan het voordelig zijn om rechtstreeks een overeenkomst te sluiten met producenten of hun inzamelpartners voor het verwerken van afgedankte accu’s, vooral als ze regelmatig moeten worden vervangen. Dit kan veel geld en tijd besparen.

Let op: als lithium-ion-accu’s beschadigd zijn, mogen ze nooit als pakket worden verstuurd. U kunt schade herkennen in het geval dat de accu zichtbaar opgezwollen is, als er batterijvloeistof uit lekt, of als er warmte uit ontsnapt.

Lithium-ion-accu’s van verschillende formaten wegbrengen

Draagbare lithium-ion batterijen

Accu’s voor smartphones en andere kleine elektronische apparaten die met de hand worden vastgehouden gelden volgens de Nederlandse wetgeving als ‘draagbare accu’s en batterijen’. Een li-ion-accu van een gemiddelde smartphone weegt 100 tot 120 gram. Voordat u deze kleine accu’s weggooit, moet u de batterijpolen afplakken om kortsluiting te voorkomen. Verpak de accu’s vervolgens in een plastic zak en breng ze terug naar het verkooppunt of de fabrikant om ze te laten verwijderen. U kunt ook de recyclingbakken gebruiken bij de desbetreffende inzamelpunten.

Industriële lithium-ion-accu’s

Industriële lithium-ion-accu’s zijn varianten die worden gebruikt in elektrische voertuigen en machines voor industrieel gebruik, zoals hefvoertuigen, elektrische fietsen en opslagmodules voor zonnepanelen. Voor lithium-ion-accu’s van dit formaat, die worden beschouwd als gevaarlijke goederen, gelden extra veiligheidsvoorschriften voor verwijdering en vervoer. De accu’s moeten in een aparte container voor gevaarlijke goederen worden gedaan en worden voorzien van een opschrift. Bovendien moet er een goedkeuring voor gevaarlijke goederen bijgevoegd worden, inclusief waarschuwingsetiket en het UN-verpakkingskenmerk.

Ingebouwde accu’s

Lithium-ion accu’s van 500 gram of meer worden gewoonlijk niet vast geïntegreerd in het apparaat – ze kunnen er meestal uit worden gehaald. Dit is echter vaker het geval met exemplaren die minder dan 500 gram wegen. De consument is niet verplicht om deze accu’s of zelf te verwijderen. Defecte mobiele apparaten of gereedschap met een permanent ingebouwde accu kunnen rechtstreeks of per post aan de producent of de distributeur worden overhandigd, die verplicht is ze volgens de voorschriften te verwijderen.

Lithium-ion-accu’s recyclen – een lastige taak

Een belangrijk argument voor het correct inleveren van lithium-ion-accu’s is dat ze gerecycled kunnen worden, waardoor waardevolle grondstoffen opnieuw kunnen worden gebruikt. De terugwinning vormt echter nog steeds een technologische uitdaging. Daar zijn verschillende redenen voor:

• In de accu’s zitten veel verschillende chemicaliën, die moeilijk van elkaar kunnen worden gescheiden.
• Afhankelijk van de producent, het apparaat en het model, variëren de werking en de opbouw van de accu’s.
• Daardoor zijn uniforme, geautomatiseerde recyclingmethodes niet of nauwelijks mogelijk, en wordt het demonteren van de accu’s veelal met de hand gedaan.

Elke cel van een lithium-ion-accu bestaat uit vier componenten, waarvoor verschillende materialen worden gebruikt.

De meeste waardevolle metalen komen voor in de elektroden van de li-ion-cellen. Het terugwinnen van deze grondstoffen is mogelijk, maar niet gemakkelijk. Enerzijds omdat ze niet in pure vorm in de accu aanwezig zijn, maar in chemische verbindingen. Anderzijds omdat ze in erg kleine onderdelen zitten. Het recyclen van deze materialen is dan ook gecompliceerd en duur. Niettemin is de recycling van lithium-ion-accu’s belangrijk voor de bescherming van het milieu en het behoud van hulpbronnen.

Dit alles geldt gelukkig niet voor de andere onderdelen van de accu’s, zoals de behuizingen van staal en plastic en de koperen kabels: die kunnen zonder al te veel moeite worden gerecycled.

Veelgestelde vragen over het recyclen van lithium-ion-accu’s

Bron afbeelding:
© gettyimages.de – coffeekai