Inhoud
Het spaarzame gebruik van natuurlijke hulpbronnen wordt steeds belangrijker in het kader van duurzaamheid. Ook in de bouw speelt de circulaire economie een belangrijke rol. Beton is het meest gebruikte bouwmateriaal, maar is erg milieuonvriendelijk: bij het produceren van cement, een belangrijk bestanddeel van beton, komen grote hoeveelheden CO2 vrij. Het goede nieuws: beton kan, net als andere materialen, verwerkt en gerecycled worden. Zelfs dan heeft het uitstekende eigenschappen. Hoewel het gebruik van gerecycled beton duurzaam is en het bouwmateriaal op precies dezelfde manier kan worden verwerkt als conventioneel beton, wordt het nog niet op grote schaal voor bouwprojecten gebruikt. Lees hier meer over de productie, de eigenschappen en de mogelijkheden van gerecycled beton.
Eigenschappen van gerecycled beton
Gerecycled beton voldoet aan dezelfde materiaaleisen als conventioneel beton. De sterkte, viscositeit en kwaliteit zijn precies hetzelfde als bij beton met natuurlijk toeslagmateriaal. Daarom kan gerecycled beton net zo goed verwerkt worden. Het is verkrijgbaar tot sterkteklasse C30/37; de sterkteklassen daaronder zijn bestand tegen milde vorst.
De belangrijkste feiten over gerecycled beton op een rijtje:
- Het gebruik van gerecycled beton kan het verbruik van natuurlijke hulpbronnen met wel 30% verminderen.
- Alle bouwprojecten die een betonsterkte tot C30/37 vereisen, kunnen met gerecycled beton worden uitgevoerd.
- In Nederland mogen betonproducenten tot 30 tot 50% van het granulaat vervangen door gerecycled materiaal dat voldoet aan de normen NEN-EN 12620, NEN-EN 206-1 en NEN-8005. De mogelijkheid om het toegestane aandeel te verhogen wordt momenteel onderzocht.
- Het materiaal moet voldoen aan de normen NEN-EN 12620, NEN-EN 206-1 en NEN-8005. Dit is echter nog geen voldoende voorwaarde voor een kwaliteitsgarantie (zie punt 5).
- Afgezien van de normen is er een beoordelingsrichtlijn, de BRL 2506, waar belangrijke eisen in staan voor het gebruik van gerecycled granulaat als toeslagmateriaal voor beton. Op basis daarvan wordt het materiaal voorzien van het zogenaamde KOMO-certificaat.
De fabrikant moet het granulaat kunnen produceren volgens de bovengenoemde normen en dit bewijzen met het KOMO-certificaat.
Het gebruik van gerecycled beton is in principe zinvol en levert een belangrijke bijdrage aan de bescherming van het milieu – zolang de transportwegen van de plaats van verwerking naar de betoncentrale niet te lang zijn.
Waar wordt gerecycled beton toegepast?
In Nederland gebeurt er de afgelopen tijd veel op het gebied van gerecycled beton. Grote bouw- en infrastructuurbedrijven werken samen met universiteiten om nieuwe vormen van gerecycled beton te ontwikkelen. Ook zijn de eerste grote bouwprojecten met gerecycled beton een feit: aan de Contactweg in Amsterdam is in de zomer van 2021 een grote spoorwegonderdoorgang voorzien van een nieuwe tussenwand, die uit maar liefst 75% gerecycled beton bestaat.
Prorail, het bedrijf dat eigenaar is van de spoorwegen en bijbehorende faciliteiten in Nederland, experimenteert met het gebruik van gerecycled beton voor de funderingsblokken waar de palen voor de bovenleidingen in zijn verankerd en heeft ambitieuze plannen om dit in de toekomst verder uit te werken. De provincie Flevoland investeert ook in het gebruik van dit duurzame materiaal: de fundering van haar nieuwste project, het Food Forum, bestaat voor de volle 100% uit gerecycled beton!
Bedrijven en instanties die beton met gerecycled toeslagmateriaal met een gehalte van 30% of meer gebruiken, kunnen rekenen op forse subsidies en/of belastingkortingen van de Rijksoverheid. Kortom, de overheid, bedrijven en kenniscentra zetten zich gemeenschappelijk in voor het creëren van een nieuwe, circulaire betoncyclus. Doet u ook mee?
Uitdagingen voor de bouwsector
Het gebruik van hergebruikt betongranulaat is nog niet alomtegenwoordig. Daar zijn verschillende redenen voor, waaronder:
- De weerbarstigheid van het materiaal over langere tijdsduur is ten dele nog onvoldoende onderzocht. Bij het bovengenoemde pilotproject in Amsterdam wordt bijvoorbeeld de komende vijf jaar nog onderzocht hoe het beton zich gedraagt onder invloed van de weersomstandigheden.
- Aanbestedingen voor bouwprojecten zouden dienovereenkomstig geschreven moeten worden – maar momenteel zijn ze meestal gericht op conventioneel beton.
- Er zijn op het moment veel verschillende experimenten met nieuwe vormen van gerecycled beton gaande, maar het ontwikkelen van de bijpassende certificeringen en richtsnoeren duurt gewoonlijk een tijdje.
- Er zijn nog te weinig producenten van gerecycled beton, waardoor de productie niet altijd in de buurt van de bouwplaats is en de transportafstanden lang zijn.
- De kennis over gerecycled beton is nog niet wijdverbreid genoeg.
Zo gaat het recyclen van beton in zijn werk
Normaal gesproken worden natuurlijk grind en zand gebruikt voor het produceren van beton, maar dit is een hulpbron waar een beperkte hoeveelheid van voorhanden is. In plaats van natuurlijk grind wordt bij de productie van gerecycled beton vermalen bouwafval als granulaat toegevoegd. Daardoor wordt het gebruik van steenslag uit steengroeven en grind uit grindgroeven tot 30 % verminderd.
Ook wordt er sinds kort hydrateerbaar cement gewonnen uit gebruikt beton, zodat er minder nieuw cement hoeft te worden gebruikt. Er zijn zelfs experimenten gaande om vloeibaar CO2 te verwerken in bouwmortel! Deze technieken zijn echter nog erg nieuw; de processen en normen die worden beschreven in dit artikel hebben met name betrekking op gerecycled granulaat, dat als toeslagmiddel in beton wordt gebruikt.
Een eerste vereiste voor het recyclen van beton is het sorteren van de materialen naar soort, dus is het belangrijk ze strikt gescheiden te verwerken. Hierover kunt u meer lezen in ons artikel over bouwafval afvoeren. Behalve klassiek metselwerk kunnen ook dakpannen gerecycled worden. Als er metaalresten, stukken hout of plastic in het bouwafval zitten, worden deze tijdens het productieproces verwijderd.
Een speciale zeef in de bak van een wiellader scheidt de bakstenen of stenen van gipsresten, houten delen of stukken folie, zodat het bouwafval daarna kan worden vermalen. Eerst wordt het materiaal met een hydraulische beitel ruw verbrijzeld, voordat het in de zogenaamde ‘breker’ fijngemalen wordt tot een korrelgrootte van 60 millimeter. Een zeefinstallatie verdeelt de vermalen deeltjes in granulaten van verschillende grofheid. Gemengd met water, cement en – indien nodig – andere granulaten, wordt het granulaat omgevormd tot een gemakkelijk te verwerken, milieuvriendelijk materiaal: gerecycled beton.
U kunt meer lezen over innovatieve bouwmaterialen in ons artikel ‘3D-geprint huis’.
Veelgestelde vragen over gerecycled beton
1. Vooroordelen en gebrek aan kennis
• Gerecycled beton is voor veel bouwbedrijven nog geen logische keuze. Sommige partijen in de bouwsector hebben ook bedenkingen bij het gebruik van het materiaal. Er is nog veel voorlichting nodig over de productie, de eigenschappen en het gebruik van gerecycled beton. Gelukkig timmert een aantal innovatieve bedrijven en instanties flink aan de weg op dit gebied.
2. Wet- en regelgeving:
• Gerecycled beton mag (nog) niet voor alle toepassingen in Nederland gebruikt worden.
3. Gebrek aan aanbestedingen waarin het gebruik van gerecycled beton specifiek is opgenomen:
• Bouwprojecten zouden van begin af aan op een duurzame manier moeten worden ontwikkeld om het gebruik van gerecycled beton mogelijk te maken. Op het ogenblik is dat vaak niet het geval – hoewel het zonder problemen mogelijk zou zijn.
4. Te weinig regionale recyclers:
• Om gerecycled beton op grotere schaal te kunnen inzetten, moet het in veel verschillende regio’s in Nederland en Europa worden geproduceerd, zodat de transportafstanden naar de bouwplaats zo kort mogelijk zijn. Dit is nog niet het geval.
• Minder CO2-uitstoot dan bij de productie van conventioneel beton.
• Het voorkomen van mineraal afval dat ontstaat bij de productie van conventioneel beton
• Behoud van hulpbronnen, omdat er minder grondstoffen hoeven te worden verbruikt
• Behoud van het landschap, flora en fauna
• De eigenschappen en gebruiksmogelijkheden zijn vergelijkbaar met die van conventioneel beton
Betonproducenten in Nederland mogen, afhankelijk van een aantal factoren, 30% tot 50% van het granulaat vervangen door gerecycled materiaal. Bij hogere percentages moet rekening worden gehouden met eventuele afwijkende betoneigenschappen. Welke vormen van gerecycled beton waarvoor toegestaan zijn, is te vinden in de normen NEN-EN 12620, NEN-EN 206-1 en NEN-8005. Daarnaast is de beoordelingsrichtlijn BRL 2506 cruciaal om te bepalen of u met uw gebruik van gerecycled beton voldoet aan de geldende materiaaleisen.
Bron afbeelding:
© gettyimages.de – simonkr
