Brandpreventie en brandveiligheid voor bedrijven

Als er in een opslag-, verkoop- of productieruimte brand uitbreekt, dan is dit niet alleen gevaarlijk voor de aanwezigen, het kan ook tot enorme financiële schade leiden. Met het implementeren van wettelijke voorschriften voor brandveiligheid in bedrijven voorkomt u gevaarlijke situaties en schade: de voorschriften omvatten enerzijds preventieve maatregelen om brand te voorkomen of de uitbreiding ervan te vermijden; ze geven onder meer aan wat het personeel moet doen in het geval van brand. Aan de andere kant zorgen afwerende maatregelen voor brandveiligheid ervoor dat het bluswerk ongehinderd kan worden uitgevoerd.

Bouwkundige maatregelen voor brandveiligheid in uw bedrijf

Om de brandveiligheid van bedrijfsgebouwen te bevorderen, kunt u al tijdens de bouw preventieve maatregelen nemen. Dat doet u door te rekening te houden met het brandgedrag van materialen en het creëren van installatietechnische voorzieningen voor brandveiligheid. Het gaat hier onder meer om:

• het gebruik van brandveilige bouwmaterialen en onderdelen
• de indeling van gebouwen in verschillende brandcompartimenten voor de brandweer
• de installatie van branddeuren en/of brandkleppen
• de juiste aanleg en aanduiding van vlucht- en reddingswegen

In Nederland worden bouwmaterialen op basis van hun brandgedrag ingedeeld volgens de norm NEN-EN 13501-1. De installatietechnische voorzieningen omvatten alle maatregelen en apparatuur om een brand zo vroeg mogelijk op het spoor te komen en te bestrijden:

9 organisatorische maatregelen voor brandpreventie in bedrijven

Een groot aantal organisatorische maatregelen ten behoeve van de brandveiligheid is samengevat in norm NEN 8112. In deze norm kunt u ook lezen welke maatregelen voor uw type bedrijf nodig zijn, in ieder geval dient u de volgende negen organisatorische te nemen.

1.      Bedrijfsnoodplan opstellen

Het opstellen van een bedrijfsnoodplan met daarin zowel preventieve als repressieve brandveiligheidsplannen is volgens artikel 2.5c van het Arbeidsomstandighedenbesluit een vereiste voor bedrijven die met bepaalde gevaarlijke stoffen werken, en wordt aangeraden aan alle andere bedrijven. Zodra u uw noodplan heeft opgesteld, controleren de desbetreffende toezichtsautoriteiten of in uw bedrijf aan de bouwkundige brandveiligheidseisen wordt voldaan en of alle relevante specificaties volledig en plausibel zijn.

Op basis van een risicobeoordeling worden de beschermingsdoelen en de daarvoor benodigde brandveiligheidsmaatregelen bepaald. De risicobeoordeling houdt in dat alle bedrijfsactiviteiten en werkplekken worden gecontroleerd op brandveiligheid, met extra aandacht voor de opslag van gevaarlijke stoffen, elektrische apparatuur of werk met hoge temperaturen.

2.      Het benoemen van een brandveiligheidsfunctionaris

In het Bouwbesluit 2012 staan geen voorschriften voor het benoemen van een verantwoordelijke persoon voor brandveiligheid in bedrijven. Wel zijn er overeenkomstige voorschriften in het Arbeidsomstandighedenbesluit.

In grotere bedrijven is het aan te raden om een brandbeveiligingsfunctionaris te benoemen. Die geeft deskundig advies aan de werkgever over alle aangelegenheden die verband houden met de brandbeveiliging van het bedrijf en de overeenkomstige voorschriften. Zo wordt geprobeerd om mogelijke risico’s in een vroeg stadium te herkennen en correct te beoordelen.

Een opleiding in brandveiligheid of aanverwante onderwerpen is meestal een vereiste om overwogen te worden voor de functie van brandbeveiligingsfunctionaris. Er zijn talloze mbo-scholen, beroepsverenigingen en bedrijven die opleidingen op dit gebied organiseren.

3.      Richtlijnen bij brand opstellen

In de richtlijnen bij brand vat u de gedragsregels samen die gelden in het geval van een brand – vergelijkbaar met de huisregels van een gebouw. Dit overzicht wordt meestal op goed zichtbare plekken aan de muur gehangen. Het is namelijk belangrijk dat uw werknemers te allen tijde voldoende op de hoogte zijn van de geldende voorschriften. Ook de preventieve maatregelen, zoals het rookverbod, moeten worden opgenomen in deze richtlijnen.

Voor het opstellen van uw eigen richtlijnen bij brand raden wij u aan om contact op te nemen met de plaatselijke bouwinspectie. Zij kunnen u helpen om rekening te houden met de specifieke omstandigheden in uw bedrijf. Er zijn ook standaard pictogramborden verkrijgbaar met daarop met richtlijnen bij brand.

4.      Ontruimingsplan opstellen en hulpdiensten informeren

In geval van een brand is het essentieel dat zowel uw werknemers als de brandweer weten wat ze moeten doen. Vluchtwegen, blussystemen, ontmoetingsplaatsen en dergelijke dienen voor alle betrokkenen duidelijk te vinden te zijn, zodat een snelle oriëntatie in crisissituaties mogelijk is.

Een ontruimings- of reddingsplan moet worden opgesteld volgens NEN 8112. Een dergelijk plan is volgens het Bouwbesluit 2012 verplicht voor alle bedrijven waar 50 mensen of meer werken. Op deze plannen moet de plattegrond van elke verdieping van het gebouw met alle vluchtwegen, voorzieningen voor eerste hulp en brandveiligheidssystemen, duidelijk worden weergegeven. Deze plannen dient u op centrale plaatsen in het gebouw op te hangen, bijvoorbeeld bij ingangen, in trappenhuizen en naast liften.

Ook de brandweer en andere plaatselijke hulpdiensten moeten op de hoogte zijn van uw brandveiligheidsbeleid. Op zijn minst moet u uw ontruimingsplan door de brandweer laten goedkeuren. Maar eigenlijk heeft u de plicht uw gehele bedrijfsnoodplan, en als onderdeel daarvan uw brandveiligheidsbeleid, ter beschikking te stellen aan de plaatselijke hulpdiensten. Zo weten brandweer en dergelijke al van tevoren hoe uw ontruimingsplan eruitziet, waar de belangrijke toegangspunten en voorzieningen zijn, en hoe de verantwoordelijkheden zijn verdeeld tussen gemeentelijke hulpdiensten en bedrijfshulpverleners. Kortom: uw bedrijfsnoodplan stelt de brandweer in staat zich in een noodsituatie direct in en om het pand te oriënteren.

5.      Vluchtrouteaanduidingen

Het is belangrijk dat de vluchtwegen in uw gebouw(en) duidelijk herkenbaar zijn, zodat uw werknemers in staat zijn in geval van brand de kortste vluchtroute te vinden. Daarom is een systematisch systeem van symbolen en markeringen bij wet verplicht. Met behulp van reddingsborden creëert u een duidelijke vluchtrouteaanduidingen.

Welke normen van toepassing zijn op de vluchtrouteaanduidingen die u nodig heeft voor uw bedrijf, is eveneens te vinden in de wet – in dit geval artikel 6.24 van het Bouwbesluit 2012.

Voor de zichtbaarheidseisen van de vluchtrouteaanduidingen is NEN 3011 maatgevend. Hierin staat precies welke pictogrammen mogen worden gebruikt, hoe groot deze moeten zijn, enzovoort. De wet stipuleert eveneens dat de vluchtrouteaanduidingen moeten voldoen aan de lichttechnische voorschriften van norm NEN-EN 1838.

Verder zijn brandbeveiligingstekens belangrijk om alarmsystemen en blusapparatuur aan te duiden. Dit kunnen bijvoorbeeld een brandslang, een brandblusser, een brandladder, of een brandalarm zijn.

6.      Voorlichting van werknemers

Als werkgever bent u krachtens artikel 8 van de Arbowet verplicht alle werknemers voldoende voorlichting te geven over gezondheid en veiligheid op het werk – dit omvat ook brandpreventie en -veiligheid. Om ervoor te zorgen dat uw werknemers precies weten hoe ze zich moeten gedragen in geval van brand en hoe ze kunnen bijdragen tot brandpreventie, is het belangrijk om regelmatig cursussen of workshops over brandpreventie en brandveiligheid in uw bedrijf te organiseren. Hierin moeten onder andere uw brandbeveiligingsconcept en de brandvoorschriften in uw bedrijf uitgebreid aan bod komen.

Bovendien bent u volgens artikel 15 van de Arbowet verplicht adequaat opgeleide bedrijfshulpverleners (bhv’ers) aan te wijzen, die verantwoordelijk zijn voor brandbestrijding, evacuatie en eerste hulp in het geval van een noodsituatie.

7.      Blus- en reddingsoefeningen

Om ervoor te zorgen dat u en uw werknemers in geval van brand het bedrijfsgebouw snel kunnen ontruimen en de verzamelplaats kunnen vinden, dienen jaarlijks ontruimingsoefeningen met een testalarm te worden gehouden. Deze moeten zijn toegepast op het ontruimingsplan en eventuele andere specifieke omstandigheden in uw bedrijf. Dergelijke oefeningen kunnen eventueel in samenwerking met de brandweer worden uitgevoerd.

8.      Technische voorzieningen controleren

Om ervoor te zorgen dat de technische brandveiligheidsvoorzieningen het gewenste effect hebben, dient uw bedrijf hierop goed zijn ingericht. Controleer daarom minstens één keer per jaar:

• Elektrische voorzieningen, zoals schakelaars, stopcontacten, verlengkabels, machines en groot gereedschap
• Systemen die gas verbruiken
• Warmte- en luchtsystemen
• Liften
• Ventilatiesystemen en vetfilters
• Alle gebouwen met betrekking tot struikel-, glij- en valgevaren

9.      Brandveiligheidsplan controleren

Een brandveiligheidsbeleid dat overeenkomt met de huidige stand van de techniek kan van levensbelang zijn. Daarom dient minstens een keer per jaar worden gecontroleerd of de voorschriften worden nageleefd en of de bestaande voorzieningen naar believen functioneren, of eventueel moeten worden vervangen.

Door het brandveiligheidsplan te laten controleren, kunt u tijdig rekening houden met nieuwe wetsvoorschriften of gewijzigde omstandigheden en het plan eventueel bijwerken. De brandveiligheidsfunctionaris dient regelmatig inspecties door te voeren om gebrekkige voorzieningen en andere problemen tijdig te signaleren.

Repressieve brandbestrijding

Als er eenmaal een brand is uitgebroken, is het bestrijden ervan in de eerste plaats de taak van de brandweer. Maar ook opgeleide bhv’ers mogen één bluspoging doen bij een beginnende brand, die nog niet is overgeslagen. Als de brandweer ter plaatse is, kunnen de bhv’ers de brandweer ondersteunen volgens de afspraken over taakverdeling in het bedrijfsnoodplan of neemt de brandweer het bluswerk volledig over.

Veelgestelde vragen over brandveiligheid in bedrijven

Bron afbeelding:
getty – A stockphoto
getty – Sumala Chidchoi